Λίγο πριν την έναρξη του παραμυθοδράματος «Ο ποντικός και η θυγατέρα του» που θα παρουσιαστεί στο Εργαστήρι Kristiboni, η δημιουργός της παράστασης Άννα Αρβανίτη μιλάει για τη μαγεία του θεάτρου σκιών, για τον αγαπημένο μας Καραγκιόζη αλλά και για το τι πρόκειται να δούμε όλες τις Κυριακές του Γενάρη στις 12:00.
Πώς επιλέξατε το παραμυθόδραμα «Ο ποντικός και η θυγατέρα του» για να το παρουσιάσετε φέτος στα σχολεία και στο εργαστήρι μας;
Η παράσταση του παραμυθοδράματος «Ο ποντικός και η θυγατέρα του» ήταν η διπλωματική μου εργασία το 2003 για το τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Από τότε παίζαμε αυτή την παράσταση μόνο στα πλαίσια φεστιβάλ ή όταν σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. για το πανεπιστήμιο), θέλαμε να παρουσιάσουμε μια ιδιαίτερη και ξεχωριστή παράσταση. Να δείξουμε δηλαδή τη μεγάλη δυναμική που υπάρχει στο θέατρο σκιών για να παρουσιάσει παραμύθια. Μέσα από το θέατρο σκιών έχουμε τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε όλα τα μαγικά, μεταφυσικά και ονειρικά στοιχεία ενός παραμυθιού. Και όλα αυτά ο θεατής να τα δεχτεί χωρίς καμιά συγκατάβαση. Γιατί το θέατρο σκιών κινείται στο δισδιάστατο μη πραγματικό για την αντίληψή μας χώρο. Όπως και στο παραμύθι όπου υπάρχουν μη πραγματικά για την αντίληψή μας στοιχεία. Οπότε, ανάμεσα στο θέατρο σκιών και το παραμύθι υπάρχει αρμονία. Για παράδειγμα, στον «ποντικό και τη θυγατέρα του» μιλάνε ο ήλιος, τα σύννεφα, ο αέρας, οι πύργοι, κι όλα αυτά πολύ φυσικά, ποιητικά και ονειρικά. Αποφασίσαμε, λοιπόν, φέτος ότι ήρθε η ώρα για τον «Ποντικό» να παρουσιαστεί και στο ευρύτερο κοινό αλλα και στα σχολεία της Θεσσαλονίκης. Να μην το «φυλάμε» μόνο για τις φεστιβαλικές ή τις ιδιαίτερες παρουσιάσεις.
Μετά από 8 χρόνια συνεχόμενης παρουσίας στο θέατρο σκιών, ποιο στοιχείο των παραστάσεων αυτών θεωρείτε ότι αγαπούν τα παιδιά και πως αισθάνονται όταν βλέπουν ποιος κρύβεται πίσω από την οθόνη;
Το θέατρο σκιών ασκεί μεγάλη εντύπωση στα μάτια των παιδιών. Οι σκιές στο «ονειρικά» φωτισμένο πανί είναι μαγευτικές. Και όταν αρχίζουν οι φιγούρες να μιλούν και να κινούνται είναι σαν να ζωντανεύουν πραγματικά οι ήρωες των παραμυθιών. Όταν έρχεται η απομυθοποίηση και βλέπουν ποιος κρύβεται πίσω από την οθόνη, αυτό που τους φαίνεται απίστευτο είναι ότι μόνο ένας άνθρωπος κάνει όλες τις φωνές.
Τι ρόλο παίζει σε μια παράσταση θεάτρου σκιών η κατασκευή της φιγούρας και τι ρόλο η φωνή;
Σε μια παράσταση θεάτρου σκιών σίγουρα παίζει βασικό ρόλο η αισθητική απόλαυση που βγαίνει από τα ασπρόμαυρα σκαλιστά δισδιάστατα σκηνικά αλλά και από τις χρωματιστές, πλακάτες, δισδιάστατες φιγούρες που έχουν τις ρίζες τους στην αισθητική της βυζαντινής αγιογραφίας. Οπωσδήποτε προδιαθέτουν θετικά το θεατή για την παρακολούθηση της παράστασης. Όμως το κύριο στοιχείο σε μια παράσταση θεάτρου σκιών είναι ο λόγος, ο μύθος. Άρα, η φωνή είναι το κύριο μέσο έκφρασης σε μια παράσταση θεάτρου σκιών. Και είναι σημαντικό να πούμε ότι το ελληνικό θέατρο σκιών θεωρείται ότι είναι ένα από τα δυσκολότερα θεατρικά είδη στον κόσμο γιατί όλες οι φωνές γίνονται από ένα άτομο. Πράγμα που θέλει ιδιαίτερη αυτοσυγκέντρωση.
Ποια είναι η υπόθεση της συγκεκριμένης παράστασης;
Ο Ποντικοφανφάρας, ποντικός με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, θέλει να παντρέψει την κόρη του Ποντικοπιπίτσα. Δεν καταδέχεται όμως να τη δώσει σε ποντικό. Γιατί τους θεωρεί ασήμαντους και περιφρονημένους. Θέλει λοιπόν να βρει τον πιο λαμπρό της οικουμένης. Θα πάει στον Ήλιο, στο Σύννεφο, στον Αέρα, στον Πύργο. Στο τέλος όμως θα καταλήξει στον Ποντικολιμούρη. Γιατί, όπως λέει κι ο ίδιος στο τέλος φιλοσοφώντας, κοιτάς ψηλά αλλά το σωστό μπροστά σου τριγυρίζει.
Έχετε συνεργαστεί με σημαντικούς φορείς της Θεσσαλονίκης ενώ έχετε παρουσιάσει παραστάσεις στα περισσότερα σχολεία της Βορείου Ελλάδας. Υπάρχει κάποιο στιγμιότυπο που θυμάστε με ιδιαίτερη νοσταλγία σε κάποιον από αυτούς τους σταθμούς σας;
Αυτό που μας συγκινεί όλα αυτά τα χρόνια είναι η ανταπόκριση των παιδιών. Πολλές φορές ακούμε να μας λένε ότι ήταν το πιο ωραίο θέατρο που έχουν δει. Είναι κάτι που τους εντυπωσιάζει και το καταννοούν, χωρίς να γίνονται «εκπτώσεις» από πλευράς μας στην αισθητική ή την ποίηση για χάριν ευκολίας. Ο άνθρωπος, και στη συγκεκριμένη περίπτωση τα παιδιά, πρέπει να φτάνουν σε υψηλότερα επίπεδα μέσα από την επαφή τους με την τέχνη, αλλιώς το θέαμά μας δεν θα έχει καμιά σχέση με την ουσία της ψυχαγωγίας. Όταν τελειώσει η παράσταση, στεναχωριούνται και ζητούν να τους παίξουμε κι άλλο παραμύθι. Αυτό βέβαια δε γίνεται, οπότε μετά την παράσταση πάντα καθόμαστε με τα παιδιά και τους δείχνουμε τις φιγούρες και τα σκηνικά και μιλάμε μαζί τους για τα μυστικά της τέχνης μας.
Δεδομένου ότι στα παιδικά τμάματα του Kristiboni θα μάθετε τα παιδιά να κατασκευάζουν φιγούρες από ήρωες του Καραγκιόζη, ποιο είναι για εσάς το κυριότερο μήνυμα αυτού του ξεχωριστού ήρωα;
Το κυριότερο μήνυμα αυτού του ξεχωριστού λαϊκού ήρωα είναι η κοινωνική διαμαρτυρία που εκφράζει η μορφή και ο χαρακτήρας του. Η μορφή του με την «ασχήμια» του, την ξυπολυσιά του και την καμπούρα του, η οποία συμβολίζει τα βάρη του λαού, αλλά και η σάτιρά του καταδεικνύουν τις πραγματικές προθέσεις των κρατούντων. Τα παιδιά πάντα ταυτίζονται με τον Καραγκιόζη γιατί είναι ένας θετικός ήρωας. Είναι καλός, αστείος, έξυπνος και πάντα βοηθάει όσους έχουν πραγματικά ανάγκη.
Για μια απόφοιτο του τμήματος θεατρικών σπουδών, ποιο ήταν το βασικό κίνητρο ενασχόλησης με το θέατρο σκιών;
Το θέατρο σκιών είναι ένα θεατρικό είδος που με συγκίνησε και με μάγεψε από την πρώτη στιγμή. Μέσα από αυτή τη θεατρική τέχνη ένιωσα ότι μπορώ να δημιουργήσω και να εκφραστώ. Έχοντας ειδίκευση στις σπουδές μου στην υποκριτική αλλά με ιδιαίτερη αγάπη και για τα σκηνογραφικά μαθήματα, βρήκα στο θέατρο σκιών τον τέλειο συνδιασμό υποκριτικής και ζωγραφικής που μου ταίριαζε.
Πως νιώθετε όταν βρίσκεστε πίσω από το πανί και δε μπορείτε να παρακολουθήσετε τις αντιδράσεις του κοινού;
Δεν έχει σημασία ότι παρεμβάλλεται ένα πανί ανάμεσα σε μένα και τους θεατές. Η επικοινωνία είναι έντονη και αμφίδρομη ανάμεσα στον καραγκιοζοπαίχτη και το θεατή. Αντιλαμβάνεσαι όλες τις αντιδράσεις του κοινού και αναλόγως έχεις τη δυνατότητα στο θέατρο σκιών να αυτοσχεδιάσεις τη στιγμή της παράστασης. Αν κάτι αρέσει πολύ, το συνεχίζεις παραπάνω, αν κάτι νιώθεις ότι δεν «τραβάει» το προσπερνάς. Αυτό άλλωστε το στοιχείο της ζωντανής επικοινωνίας με το κοινό είναι ένα από τα σπουδαιότερα στο θέατρο γενικά. Είναι ένα από τα ζητούμενα θα έλεγα.
Πείτε μας δυο λόγια για την παρουσία σας στο Εργαστήρι Kristiboni. Τι έχουν να περιμένουν οι μικροί και οι μεγάλοι θεατές μας κάθε Κυριακή του Γενάρη στις 12:00;
Οι θεατές θα απολαύσουν ένα υπέροχο λαϊκό παραμύθι διασκευασμένο για το θέατρο από το Μιχάλη Χατζάκη. Το κείμενο της παράστασης με τα ποιητικά του στοιχεία και το πλούσιο λεξιλόγιο, τα ξεκαρδιστικά κωμικά επεισόδια, οι υπέροχες φιγούρες και τα σκηνικά καθώς και η κλασική μουσική που πλαισιώνει την παράσταση θα ανταμείψουν τον κόσμο που θα έρθει τις Κυριακές του Γενάρη στο Εργαστήρι Κristiboni.
