Με την αφορμή της παράστασης "Επόμενη μέρα" συνομιλήσαμε μαζί τους για τη σάτιρα, το stand up στην Ελλάδα, τη γενιά των 30 σήμερα αλλά και την αξία του να κάνεις επάγγελμα αυτό που αγαπάς.
Συνέντευξη στο Χρήστο Κρανιώτη
Τι ακριβώς είναι η interactive παράσταση «Επόμενη μέρα»;
Σωτήρης: Πρόκειται για μια αφήγηση πραγμάτων άλλοτε με τραγούδια, άλλοτε με θεατρικά σκετς, σε συνεργασία με τον κόσμο. Δεν καταστρέφουμε το κοινό εμείς, δεν είμαστε τέτοιοι άνθρωποι. Το interactive προκύπτει ας πούμε μέσα από στιγμιότυπα όπως όταν ρωτάμε το κοινό «σε λίγα χρόνια οι έλληνες θα μιλάνε γερμανικά;» Ανάλογα τις απαντήσεις και εμείς το πάμε παραπέρα.
Στέλιος: Είναι ένα βαριετέ, ένα stand up comedy, μια διαδραστική παράσταση με μουσικά στοιχεία που μιλάει για τα 40 χρόνια της μεταπολίτευσης με σατιρικά κείμενα, ατάκες και τραγούδια.
Τα τραγούδια είναι σατιρικά μόνο ή και απλό ρεπερτόριο;
Στέλιος: Και καινούρια τραγούδια από το δικό μου δίσκο που αναμένεται να κυκλοφορήσει και από το σατιρικό δίσκο «επόμενη μέρα» που ετοιμάζουμε με το Σωτήρη Καλυβάτση, αλλά και πολλά άλλα τραγούδια που θέλουμε και αγαπάμε να τραγουδάμε.
Το Stand Up δεν είναι πιο απαιτητικό από ότι το θέατρο; Μπορούν όλοι οι ηθοποιοί να το κάνουν;
Σωτήρης: Έχει να κάνει με τους καλλιτέχνες. Δε βολεύονται όλοι δε μπορούν να φανταστούν να βγαίνουν πάνω στη σκηνή με όλο αυτό τον κόσμο χωρίς κείμενο. Προφανώς είναι δύσκολο αλλά προσωπικά αφού επέλεξα να κάνω αυτό το πράγμα δεν έχω άλλο στόχο, δεν έχω άλλη σκέψη.
Στέλιος: Μια θεατρική παράσταση έχει μια δομή στην οποία γίνονται μικρές αλλαγές από μέρα σε μέρα. Στο Stand Up ο κόσμος που παρακολουθεί βλέπει κάτι που μεταβάλλεται συνέχεια και το οποίο προσαρμόζεται στο κοινό, την ιδιοσυγκρασία του, την όρεξη του. Όπως τώρα που πάμε εκτός Αθηνών στο Μεσολόγγι.
Πιστεύετε ότι το κοινό της επαρχίας διαφέρει από αυτό της Αθήνας;
Σωτήρης: Υπάρχει μια διαφορά. Αναμφισβήτητα οι άνθρωποι στις μεγάλες πόλεις είναι πιο σφιγμένοι, πιο ανέκφραστοι, έχουν χάσει την ανεμελιά τους. Ακόμη και στη Θεσσαλονίκη την πόλη μου όπου ζεις κι εσύ είναι πιο σφιγμένοι οι άνθρωποι, αλλά πιο χαλαροί απ’ την Αθήνα. Ανάλογα και στην επαρχία που ίσως δεν έχουν αντιληφθεί σε αυτή την έκταση την κρίση. Πάντως οι παραστάσεις στην επαρχία είναι η μανία μας, έχουμε παίξει από το Μακρύγιαλο μέχρι το Αφάντου της Ρόδου.
Στέλιος: Το διαδίκτυο αυξάνει τα επίπεδα της πληροφόρησης. Το κοινό είναι πιο εκπαιδευμένο. Όμως επειδή η κάθε πόλη έχει τα τοπικά της χαρακτηριστικά -κι αυτό από πόλη σε πόλη έχει μεγάλη διαφορά- θα πρέπει λοιπόν να καταλάβεις την πραγματικότητα της κάθε περιοχής.
Δηλαδή τώρα που θα επισκφθείτε το Μεσολόγγι θα κάνετε κάποια έρευνα;
Στέλιος: Συνήθως ναι κάνουμε ένα μικρό ρεπορτάζ, συλλέγουμε κάποιες πληροφορίες τις οποίες προσπαθούμε να μπλέξουμε με ατάκες που ακούμε και τη στιγμή της παράστασης.
Ποιο είναι το βασικό προσόν που πρέπει να έχει κατά τη γνώμη σου ένας καλλιτέχνης του stand up;
Στέλιος: Κατανόηση! Οφείλει να έχει κεραίες, να περιμένει να εισπράξει, να καταλάβει καταστάσεις και ανθρώπους. Πρέπει το κοινό να αντιλαμβάνεται ότι δεν παπαγαλίζει, ότι είναι ένας από αυτούς ώστε να ταυτίζεται.
Άρα μου λες ότι όταν κάποιος κάνει σάτιρα δε μπορεί να είναι μέρος του συστήματος; Δε μπορεί να το στηλιτεύσει ιδίως αν έχει χρήμα ή εξουσία;
Στέλιος: Δυσκολεύομαι να απαντήσω. Το σύστημα είμαστε εμείς οι ίδιοι, δεν τίθεται ζήτημα στηλίτευσης γιατί τότε η τέχνη θα πάψει να υφίσταται. Η σάτιρα θα ρίξει ένα φως, ίσως να είναι ένας προβληματισμός, κάποιες φορές εποικοδομητικός προβληματισμός. Το σημαντικότερο όμως είναι να καταλάβουμε ότι η τέχνη δεν είναι πολιτική πράξη. Πολιτική και τέχνη είναι ανεξάρτητα πράγματα.
Σωτήρης: Δηλαδή τι θα πρέπει, να κάνουμε τη δουλειά μας και να μην πληρωνόμαστε; Μακάρι να κάνει ο καθένας αυτό που ξέρει καλά και να ευημερεί. Από τη στιγμή που είμαστε εμείς το ίδιο το σύστημα γιατί να μην αμειβόμαστε; Ο καλλιτέχνης ακόμη κι όταν κάνει σάτιρα πρέπει να πουλάει και τον εαυτό του για να ζήσει.
Η λεγόμενη αυτοδιαχείριση του καλλιτέχνη που έχει ξεκινήσει και στην Ευρώπη να ακούγεται πολύ;
Σωτήρης: Μακάρι να μπορούσε να ισχύει το αντίθετο. Να υπήρχαν manager γιατί είναι γνωστό ότι δεν πάει με ευκολία ένας καλλιτέχνης να διαπραγματευτεί θέματα οικονομικά και υλικά. Μακάρι αλλά δεν είμαστε σε αυτή τη φάση, δεν έχουμε αυτή την παιδεία. Στην Ελλάδα γίνονται όλα τσάτρα πάτρα. Στέλιο είσαι γεννημένος το 83’.
Πιστεύεις ότι είμαστε μία «χαμένη» ή «στα χαμένα» γένια;
Στέλιος: Δε μπορώ να εκτιμήσω. Αυτό που αισθάνομαι είναι ότι γίνεται μια αλλαγή. Δύσκολα μπορείς να αντιληφθείς που πάει να γυρίσει το πράγμα. Πιστεύω όμως πως όλα είναι θέμα ψυχολογίας. Είτε είμαστε χαμένοι είτε όχι. Γιατί να μην είμαστε μια γενιά μετάβασης και να είμαστε μια χαμένη γενιά; Θα δώσουμε στη γενιά μας το όνομα που θα επιλέξουμε εμείς. Ίσως δεν είναι δίκαιο αυτό που μας συμβαίνει αλλά θα πρέπει να το δεχτούμε και να το στηρίξουμε για να γίνει κάτι καλό. Αυτήν την περίοδο αυτό που πρέπει να αποφύγουμε είναι η μιζέρια γιατί στο τέλος τα πράγματα θα πάνε καλά.
Την αμηχανία πως την καταπολεμάς στη σκηνή;
Στέλιος: Προσπαθώ να την εκμεταλλευτώ, τη σχολιάζω. Ξέρεις είναι όλα χρήσιμα εκεί πάνω, όταν συμβαίνει κάτι που έρχεται το αρπάζεις και το βάζεις στην παράσταση.
Με το Σωτήρη βρήκατε εύκολα κοινό βήμα, δεδομένου ότι θεωρείται ζόρικος συνεργάτης;
Στέλιος: Με το Σωτήρη τα πάμε εξαιρετικά, έχει ισχυρή άποψη όπως οι περισσότεροι καλλιτέχνες και καλά κάνει. Δεν ξέρω τι θεωρείται αλλά είναι περίεργο όταν δέκα εγωιστές στέκονται στη μια πλευρά και δείχνουν τους απέναντι. Αν δεν ήμασταν αυτό που είμαστε δε θα κάναμε αυτό που κάνουμε.
Η μουσική έχει ρόλο εκτονωτικό στην παράσταση σας; Είναι απαραίτητη για τη σάτιρα;
Στέλιος: Όχι απαραίτητη δεν είναι. Στην Ευρώπη έχουν υπάρξει πολλοί που τη χρησιμοποιούν όπως ο Χιου Λώρι. Η μουσική έχει δικό της χαρακτήρα. Εμάς μας αρέσει και ο Σωτήρης ήρθε και κούμπωσε σε αυτό που είχα στο μυαλό μου. Με τη μουσική θεωρώ όλη την προσπάθεια πιο θεατρική πράξη. Εγώ το βρίσκω πιο ολοκληρωμένο αλλά όχι δεν τη θεωρώ απαραίτητη για κάθε stand up commedy.
Σωτήρης: Εδώ να ευχαριστήσω το Στέλιο που με έβαλε στο δρόμο του τραγουδιού και να διαβεβαιώσω ότι γίνονται σκληρές πρόβες γιατί αυτή η φωνή θέλει πρόβες για να μη φύγει ο κόσμος!
Αισθάνεστε τυχεροί που σε τέτοιες εποχές μπορείτε και κάνετε αυτό που θέλετε ενώ άλλοι ίσως κάνουν πολύ πιο ρουτινιάρικες δουλειές χωρίς ενδιαφέρον και απολαβές;
Στέλιος: Αισθάνομαι τυχερός. Πάντα αισθανόμουν τυχερός όχι μόνο τώρα στην κρίση. Από τη στιγμή που κατάλαβα ότι μπορώ και στηρίζομαι στη φαντασία μου αισθάνομαι τυχερός. Κάποιοι την έχουν αποκοιμίσει λόγω καθημερινότητας και είναι δυσάρεστο γιατί και η φαντασία είναι θέμα εξάσκησης.
Σωτήρης: Κι εγώ από μικρός επειδή είμαι έτσι όπως είμαι, ότι κάνω το κάνω με χαρά και φαντασία. Επίσης προσπαθώ να μην κάνω πράγματα που να με στεναχωρούν ενώ θέλω να κάνω τους ανθρώπους να περνάνε καλά.
Δε σε ενοχλεί ωστόσο που και στο δρόμο ο κόσμος έχει διάθεση να σε δει και να γελάσει εξαιτίας των ρόλων;
Σωτήρης: Δε με ενοχλεί καθόλου! Φαντάζεσαι να με βλέπανε και να θέλανε να κλάψουνε;
Θα αναλάμβανες δραματικό ρόλο;
Σωτήρης: Δεν έχει προκύψει η ανάγκη μέσα μου, αλλά πιστεύω ότι θα μπορούσα αν κάποτε το ήθελα.
Με την τηλεόραση έχουν τελειώσει οι παρτίδες σου;
Σωτήρης: Την τηλεόραση δεν την έχω βγάλει από τη ζωή μου αλλά θα ήθελα να είμαι σε αυτή αν έκανα κάτι που να με εξέφραζε και να το ήθελα πολύ.
Οι συνεργασίες με το Λαζόπουλο είναι μια καλή αφορμή για τηλεόραση;
Σωτήρης: Είναι μια καλή αφορμή. Είναι ωραίο να συνεργάζεσαι με το Λάκη, είναι αν ανοιχτός με τους ηθοποιούς, σε αφήνει να εκφραστείς και να λειτουργήσεις όπως θέλεις.
Στην παράσταση σας ο κόσμος είναι πιο εκδηλωτικός ως προς εσένα σε σχέση με το Στέλιο λόγω αναγνωρισιμότητας;
Σωτήρης: Όταν σε γνωρίζουν βλέποντας σε είναι προδιατεθειμένοι να γελάσουν και ο Στέλιος κάνει μεγαλύτερο αγώνα να κερδίσει το κοινό. Αλλά πολύ γρήγορα επειδή είναι εξαιρετικός performer παίρνει τον κόσμο μαζί του.
Αν ζητούσα ένα βασικό λόγο για να έρθουμε να δούμε την παράσταση σας;
Στέλιος: Επειδή είμαστε καταπληκτικοί. Αστειεύομαι. Υπάρχει ένας λόγος. Είναι stand up με ένα πιάνο. Ακούγεται άδειο αλλά δεν είναι. Είναι μια ειλικρινέστατη παράσταση, έχει χαρακτήρα και αυτό που συμβαίνει θα το θυμόμαστε όλοι για καιρό μετά. Σας περιμένουμε όλους!
Διαβάστε παλαιότερη συνέντευξη του Δημήτρη Μακαλιά εδώ